Het dragen van een veiligheidshelm is verplicht:
• op plaatsen waar dit door middel van een bord staat aangegeven
• waar een verhoogde kans bestaat op stoten of bekneld raken van het hoofd
• waar de kans bestaat getroffen te worden door vallende en/of wegvliegende voorwerpen

Hoofdbeschermingsmiddelen worden ingedeeld in twee groepen:
• industriële veiligheidshelmen 
• hoofdbedekkingsmiddelen

Industriële veiligheidshelmen

Industriële veiligheidshelmen zijn primair bedoeld om de drager te beschermen tegen vallende,- omvallende of wegschietende voorwerpen en daardoor hersen- en overig hoofdletsel te beperken.

Een veiligheidshelm is opgebouwd uit een helmschaal, een klep, een binnenwerk, een schokabsorberende vulling in de randen en een achterhoofdband en dient voorzien te zijn van een verstelmogelijkheid. Een veiligheidshelm moet voldoen aan de Europese norm EN 397 “Industriële veiligheidshelmen” en is voorzien van een CE-markering. Onder de verplichte eigenschappen van deze norm vallen de schokabsorptie (vallend bolgewicht), helmschaal penetratie (puntig valgewicht), niet ontvlambaarheid, verouderingsbestendigheid en zaken als maatvoering, max. gewicht, afmetingen en markering. Elke veiligheidshelm moet in ieder geval aan minimale eisen op dit gebied voldoen.

Markering van de veiligheidshelm

Conform de EN 397 norm moeten bovendien de volgende gegevens altijd onuitwisbaar aan de binnenzijde van de helmschaal aangebracht zijn:

• het materiaal waarvan de helmschaal vervaardigd is 
• CE markering met nummer van onafhankelijke certificerende instantie
• de norm waar aan de helm voldoet
• de productiedatum van de helm. Die is te herkennen aan een cirkel waarin de maanden en het jaar zijn aangegeven. In de gebruiksaanwijzing moet de uiterste gebruikstermijn zijn aangegeven. Aan de hand hiervan kan worden nagegaan of de helm aan vervanging toe is 
• de maataanduiding
• de naam/code van de fabrikant 
• de modelbenaming        indien enkel deze gegevens worden vermeld, voldoet de veiligheidshelm slechts aan de minimum eisen uit de EN 397 norm. Indien de helm tevens aan aanvullende eisen uit deze norm voldoet, dan kunt u dat ook terugvinden op de helm. In onderstaande tabel vindt u een overzicht van deze optionele eisen:

Materialen van de veiligheidshelmUitgebreide eisen die gesteld worden aan het materiaal en de uitvoering van de helmen staan ook vermeld in de EN 397 norm. De veiligheidshelmen zijn meestal gemaakt van bepaalde soorten kunststof, mede in verband met het feit dat deze kunststoffen niet stroom geleidend zijn. De voor fabricage toe te passen kunststoffen zijn te verdelen in twee hoofdgroepen, te weten: Thermoplasten en Duroplasten (thermohardende).

ThermoplastenThermoplasten zijn kunststoffen die bij bepaalde temperaturen in vloeibaar-plastische toestand gevormd kunnen worden. De materiaalsoorten zijn polyethyleen (PE), ABS-polymeriaat (ABS), polyamide (PA) en polycarbonaat (PC). Een overzicht van de kenmerken van de te gebruiken thermoplasten staat in onderstaande tabel:

Duroplasten (thermohardende)Duroplasten zijn kunststoffen die tijdens het persen onder hoge druk thermisch verharden. De volgens dit procedé uit textielfenol en glasvezelversterkt polyester gemaakte helmen worden door hitte niet nadelig beïnvloed wat betreft hun beschermende eigenschappen. Bij sterke stralingshitte, maar ook bij laswerkzaamheden verdient dus het gebruik van een duroplastische helm aanbeveling. Een overzicht van de kenmerken van de te gebruiken duroplasten staat in onderstaande tabel:

Uitvoeringsvormen van de veiligheidshelmAl naar gelang het toepassingsgebied bestaat er op het gebied van veiligheidshelmen een grote verscheidenheid aan uitvoeringsvormen. De meest voorkomende worden hieronder kort besproken.

Met klep of verkorte klepEen klep bij een veiligheidshelm biedt voordelen onder zonnige weersomstandigheden, maar houdt bij regen ook de druppels uit de ogen. Een helm met verkorte klep is bestemd voor werkzaamheden waarbij veel omhoog moet worden gekeken of in bijvoorbeeld kleine ruimtes. Doordat de klep korter is, wordt het zicht naar boven aanzienlijk vergroot.

Geventileerd of ongeventileerdMet name in de zomer kan de mogelijkheid tot het openen van ventilatie-openingen bepalend zijn voor het wel of niet dragen van de helm. Veel toepassingen laten dit echter niet toe. Indien er gevaar is voor bijvoorbeeld vloeibare metalen of gevaarlijke vloeistoffen, dan is een geheel dichte helmschaal een vereiste. Een aantal helmen heeft een variabele ventilatie opening zodat de drager deze zelf naar behoefte kan openen of sluiten.

Met of zonder regengootEen regengoot zorgt ervoor dat er niet al te veel water in de kraag van de (regen)kleding loopt. Nadeel is dat bij het werken met gevaarlijke vloeistoffen, alle vloeistof op één plaats gecentreerd wordt afgeleverd.

MontagesleuvenDe meeste helmen zijn standaard aan de zijkanten voorzien van montagesleuven (eurosleuven) voor gehoorbescherming en/of gelaatsbescherming. De Europese maat voor een sleuf is 30 mm. De meeste accessoires zijn hier op voorzien. Let er echter op dat de sleufmaat nog kan verschillen per merk. In een aantal gevallen kan het noodzakelijk zijn om een adapter aan te schaffen om een gehoorbeschermer of gelaatsscherm te monteren. 

Binnenwerken

In principe zijn er voor het binnenwerk twee uitvoeringen qua materialen. Ten eerste een kunststof binnenwerk. Deze geeft weinig draagcomfort en is vaak een prijskwestie. Deze is daarom ook  voornamelijk geschikt voor incidenteel gebruik of voor bijvoorbeeld bezoekers.

Ten tweede is er het ergonomisch beter verantwoorde binnenwerk bestaande uit geweven textiele draagbanden. Indien men dagelijks een helm draagt dan verdient deze uitvoering zeker de voorkeur. Textiele banden hebben een veel hogere weerstand tegen temperaturen en variërende weersomstandigheden en leveren lange termijn prestaties op gebied van schokabsorptie.

Binnenwerken kunnen uit verschillende aantallen bevestigingspunten (4 of 6) bestaan (Er zijn zelfs acht-punts binnenwerken).

Hoe groter het aantal bevestigingspunten, des te beter wordt de kracht die op de helm terecht komt verdeeld over het hoofd. Zes-punts binnenwerken brengen wel nadelen met zich mee van gewicht en warmte op het hoofd.

Een 4-punts binnenwerk geeft een goede combinatie van schokabsorptie en draagcomfort waardoor het hoofd optimaal beschermd wordt.

Het binnenwerk heeft ten slotte nog twee soorten sluitingen om op iedere hoofdmaat afgestemd te kunnen worden, te weten een binnenwerk met schuifinstelling of met draaiknop. Bij een schuifinstelling wordt de breedte ingesteld door de knopjes in de gaatjes te bevestigen en vast te klikken. En bij een binnenwerk met draaiknop kan men door middel van het draaien aan de knop de breedte instellen. Hierdoor kan je het binnenwerk snel instellen ook als de helm op het hoofd zit. 

Het wordt aangeraden om de binnenwerken regelmatig (na max. een jaar) te vervangen.

Let op! Als uw helm zichtbaar beschadigd is of zwaar belast is door de impact van een vallend voorwerp dient deze onmiddellijk te worden vervangen.Toebehoren en onderdelenVoor veiligheidshelmen zijn vele losse onderdelen en toebehoren verkrijgbaar. Te denken valt aan neklappen tegen vloeistof of hitte, kinriemen in verschillende materialen om aan de helm te gespen om te voorkomen dat de helm bij harde wind afwaait, monteerbare gehoorkappen, ruimzichtbrillen of vizieren, reflecterende strips, helmmutsen en zweetbanden. De nodige toebehoren en onderdelen vindt u terug in dit hoofdstuk. 

Gebruiksduur van veiligheidshelmen De veilige gebruiksduur van een veiligheidshelm is moeilijk te bepalen, omdat die van veel factoren afhankelijk is. De gebruiksduur van een veiligheidshelm is afhankelijk van het materiaal waarvan de helm gemaakt is en de omstandigheden waaronder deze gebruikt wordt. Daarbij speelt een belangrijke rol dat materialen beïnvloed worden door diverse factoren, zoals klimatologische omstandigheden, de inwerking van UV-straling en de aantasting door chemicaliën en temperatuur. Het is aan te raden om na twee jaar geregeld steekproefsgewijs na te gaan of de helmen nog voldoende stoot dempend zijn. 

Bij normaal gebruik (bij daglicht en temperaturen tussen -5°C en 30°C) zal de sterkte van het materiaal na ongeveer 3 tot 5 jaar zodanig zijn verminderd dat de beschermfunctie van de veiligheidshelm wezenlijk aangetast is. In onderstaande tabel staat de gemiddelde verouderingstermijn van de diverse materialen helmen.

Deze aanbevolen gebruiksduur geldt niet zodra de gebruiksaanwijzing van de fabrikant een andere gebruiksduur aangeeft.  Inmiddels zijn er ook veiligheidshelmen van 3M Peltor verkrijgbaar met een zogenaamde Uvicator Sensor. Deze indicator geeft aan wanneer helm aan vervanging toe is.

De nuttige levensduur van veiligheidshelmen kan worden bevorderd door deze, wanneer niet in gebruik, op te slaan op een droge, liefst donkere koele plaats en niet, zoals vaak gebeurd op de hoedenplank van een auto.

Bedrukken van veiligheidshelmen Er bestaat ook de mogelijkheid om uw helmen te personaliseren. Bedrukking in hoge kwaliteit geeft de helm een professionele uitstraling. Het is mogelijk om op vrijwel iedere plaats van de schaal een logo te plaatsen.

Een helm kan bedrukt worden d.m.v. tampondruk of met een speciale helmsticker. Bij tampondruk wordt het logo op de helm geperst en bij stickers wordt er gebruik gemaakt van een speciale sticker zonder oplosmiddelen die de helm aan kunnen tasten.

Veiligheidshelmen zijn soms vervaardigd van materialen die gevoelig zijn voor een bepaalde chemische aantasting. In bijvoorbeeld markeerstiften en sommige lijmsoorten zitten soms bepaalde chemische stoffen die de helmen aan kunnen tasten. Markeer uw veiligheidshelm daarom nooit met stiften en plak er zelf nooit stickers op, maar laat altijd de fabrikant uw helm voorzien van een logo.

Tips voor onderhoud en gebruik van veiligheidshelmen 

• controleer voor het gebruik het verende binnenwerk en de buitenkant van de helm
• het is noodzakelijk dat het binnenwerk zodanig is afgesteld, dat tussen de draagbanden en de bovenzijde van de bol voldoende ruimte bestaat om schokken te absorberen; 25 mm is een minimum. De achterhoofdband dient om het binnenwerk op maat af te stellen
• vervang de helm als die een klap heeft gehad of is gevallen
• reinig de zweetband regelmatig met water en zeep
• als de helm niet wordt gebruikt leg hem dan niet op een plek waar veel zon is
• draag de helm zoals bedoeld is, juist afgesteld en niet achterstevoren
• draag een helm nooit over een pet, muts of iets dergelijks (tenzij deze er speciaal voor gemaakt is)
• plak geen stickers op de helm, de lijm kan het kunststof aantasten. Voor het aanbrengen van bedrijfslogo’s moet advies aan de leverancier worden gevraagd
• als u een helm heeft waaraan uiterlijk een beschadiging is te zien, dient u deze onmiddellijk te vervangen

Klimhelmen Bij bepaalde werken moet iemand veel naar boven kijken, bijvoorbeeld als er gebruik wordt gemaakt van industriële touwtechnieken. In dat geval is een klimhelm aanbevolen. De klimhelmen garanderen een bescherming tegen schokken, conform de Europese normen EN 397 en voldoen bovendien aan de EN 12492 norm. 

Hoofdbedekkingsmiddelen

Onder hoofdbedekkingsmiddelen worden verstaan:
• stootpetten
• haarnetjes, wokkels, etc.
• capuchons, mutsen en petten

Stootpetten Een stootpet is een licht uitgevoerde pet, voorzien van een eenvoudig binnenwerk. De stootpet biedt het hoofd alleen bescherming tegen het stoten aan statische voorwerpen of constructies. De stootpet, ook wel bumpcap genoemd, kan uitgevoerd zijn als een lichte kunststof schaal met dito binnenwerk of als een baseball pet met aan de buitenzijde stof en aan de binnenzijde een direct op het hoofd aansluitende kunststof schaal. Een stootpet biedt geen bescherming tegen vallende voorwerpen of tegen andere gevaren. Ze zijn daarom als veiligheidshelm niet geschikt en ook niet als zodanig te gebruiken. Een industriële stootpet dient derhalve nooit te worden verward met een industriële veiligheidshelm. Uitgebreide eisen die gesteld worden aan het materiaal en de uitvoering van stootpetten staan vermeld in de EN 812 norm.

Haarnetjes en wokkels Disposable haarnetjes en wokkels worden tegenwoordig niet alleen gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie, maar denkt u ook eens aan verhuurbedrijven waar door diverse mensen dezelfde helm wordt gedragen zoals: kartcentrums, skibanen, skatebanen, mountainbikeverhuur, outdoor-evenementen. Ook in diverse grootkeukens en restaurants maakt men gebruik van disposables haarnetjes of wokkels. In dit hoofdstuk bij disposables kunt u de diverse haarnetjes en wokkels terugvinden. 

Capuchons, mutsen en petten Bij toebehoren in dit hoofdstuk vindt u diverse capuchons, mutsen en petten voor de diverse toepassingen terug.